Tiêu cự là khoảng cách tính từ tâm ống kính đến cảm biến hình ảnh và mỗi ống kính có tiêu cự khác nhau. Cùng tìm hiểu tiêu cự đóng vai trò như thế nào trong một bức ảnh nhé.
Tiêu cự là khoảng cách tính từ tâm ống kính đến cảm biến hình ảnh (mặt phẳng tiêu) và mỗi ống kính có tiêu cự khác nhau. Tiêu cự quan trọng vì nó quyết định phạm vi cảnh mà bạn có thể chụp được (góc máy). Như trong các ảnh minh họa dưới đây, tiêu cự càng ngắn thì góc máy càng rộng và tiêu cự càng dài thì vật thể ở xa trông như lớn hơn.
(*) Tương quan giữa tiêu cự và góc máy tùy thuộc vào mẫu máy ảnh. Hướng dẫn chụp ảnh dựa trên máy ảnh định dạng APS-C trừ phi có hướng dẫn cụ thể khác.
Ảnh 1: 11 mm / Ảnh 2: 16 mm
Ảnh 1: 23 mm / Ảnh 2: 33 mm
Ảnh 1: 57 mm / Ảnh 2: 90 mm
Ảnh 1: 200 mm / Ảnh 2: 330 mm
Nói chung, ống kính có tiêu cự khoảng 35 mm được gọi là "ống kính thông thường" vì loại ống kính này có góc máy gần với thị trường của con người. Ống kính có tiêu cự ngắn hơn 35 mm được gọi là "ống kính góc rộng" và ống kính có tiêu cự dài hơn 35 mm được gọi là "ống kính tele". Tuy nhiên, không có tiêu chuẩn nghiêm ngặt nào đối với các thuật ngữ này. Dùng nhiều ống kính khác nhau tùy vào chủ thể hay hình ảnh bạn muốn chụp.
Hãy kiểm tra tiêu cự của ống kính. Giới hạn của tiêu cự của ống kính được in trên ống kính. Chẳng hạn như, ống kính "SAL55200-2" trong ảnh dưới đây có tiêu cự dao động từ 55 mm đến 200 mm.
Ở phía gờ của vành ống kính (gần thân máy), bạn cũng có thể nhìn thấy con số hiển thị tiêu cự được thiết đặt hiện hành. Trong ảnh dưới đây, tiêu cự hiện hành là 55 mm.
Trong ảnh này, "55-200" ở bên trái là phạm vi tiêu cự sẵn dùng của ống kính. Đường màu trắng ở bên phải hiển thị tiêu cự được thiết đặt hiện hành.
Ống kính được chia thành hai loại: "ống kính zoom" có nhiều tiêu cự khác nhau và "ống kính tiêu cự cố định" có tiêu cự cố định. Một số ống kính zoom có thể tự chuyển đổi linh hoạt từ góc rộng sang tele. Ống kính loại này hữu ích để chụp hàng ngày và đặc biệt thuận tiện khi đi du lịch, lúc bạn cần giảm lượng hành lý đồ dùng cá nhân càng nhiều càng tốt.
Ngược lại, nếu bạn dùng ống kính tiêu cự cố định không có đặc điểm phóng đại (zoom), bạn cần phải di chuyển bằng chính đôi chân của mình để tìm bố cục phù hợp. Tuy nhiên, ống kính tiêu cự cố định thường nhanh hơn và có khẩu độ lớn hơn, có nhiều ưu điểm trong việc thể hiện ý tưởng nhiếp ảnh bằng cách làm nhòe mờ hậu cảnh, có khả năng chụp tốc độ cao trong điều kiện thiếu sáng nên giảm được hậu quả ảnh bị nhòe mờ do ánh sáng yếu. Ngoài ra, với khả năng tái hiện hình ảnh cực tốt, bạn có thể tận hưởng niềm vui chụp được tấm ảnh chất lượng tuyệt vời mà ống kính zoom không thể làm được.
Ống kính: SAL50F18 / Tiêu cự 50 mm / Thông số f: 2.0
Ảnh này được chụp bằng ống kính tiêu cự cố định. Bằng cách thiết đặt khẩu độ ở giá trị thông số f, hậu cảnh bị nhòe mờ rất lớn. Ống kính chuyên dùng để chụp cận cảnh (macro) vốn cho phép bạn chụp cận cảnh bằng cách đến gần chủ thể cũng được xếp vào loại ống kính tiêu cự cố định. Mặc dù nhiều ống kính zoom hiện tại có đặc điểm chụp cận cảnh với khoảng lấy nét khá ngắn nhưng khả năng hoạt động của chúng vẫn không thể sánh bằng ống kính chuyên dùng để chụp cận cảnh
Ống kính: SAL100M28 / Tiêu cự: 100 mm / Thông số f: 3.5
Ảnh này chụp những chi tiết của một bông hoa hướng dương bằng ống kính chuyên dùng để chụp cận cảnh (macro). Với ống kính chuyên dùng để chụp cận cảnh (macro), bạn có thể chụp chủ thể gần đến mức như thế này.
1. Ống kính trung bình
Là ống có độ dài tiêu cự tương đương đường chéo khung phim hoặc cảm biến của máy ảnh dùng ống kính này. Chẳng hạn máy ảnh phim 35mm, kích thước khung phim là 24mm x 36mm có đường chéo là 43mm thì tiêu cự trung bình là từ 45mm - 55mm.
Ống kính Nikon 50mm f/1.4 AF
2. Ống kính góc rộng
Là ống kính có tiêu cự ngắn hơn và dĩ nhiên góc thu hình rộng hơn ống kính 35mm đối với máy ảnh DSLR Full-Frame. Nói về cái ống 35mm được nhiều người chụp ảnh chuyên nghiệp "xem" là ống tiêu chuẩn (normal) nhưng bản chất nó là ống wide. Loai ống góc rộng này sử dụng trong ảnh đại cảnh, kiến trúc...
3. Ống kính tele
Là ống kính có độ dài tiêu cự lớn hơn tiêu cự của ống kính normal. Loại ống này cho ta góc nhìn hẹp đến rất hẹp, tức là khuếch đại rất lớn các thành phần nhỏ của chủ đề trong khung ảnh. Vì vậy, ống tele hữu dụng khi cần lấy chi tiết một chủ đề mà ta không thể tiếp cận.
Ống kính Canon 800mm f/5.6 Fixed Super Telephoto IS USM
4. Ống kính zoom (đa tiêu cự)
Là ống kính thay đổi được tiêu cự. Nếu tiêu cự thay đổi trong khoảng tiêu cự ngắn được gọi là wide-zoom (chẳng hạn ống 14-24mm); nếu thay đổi trong khoảng tiêu cự dài được gọi là tele-zoom (chẳng hạn ống 100-400mm); nếu thay đổi từ tiêu cự ngắn đến tiêu cự dài thì được gọi đơn giản là zoom (chẳng hạn ống 18-200mm).
Ống kính Sigma 150-600mm F/5-6.3 DG OS HSM
5. Ống kính đặc biệt: ống kính macro và ống kính fisheye
Ống macro thường được dùng để chụp các loại côn trùng, bò sát, hoa lá nhỏ, các chi tiết nhỏ phục vụ nghiên cứu. Người ta còn gắn thêm các ống nối (tube) để tăng độ khuếch đại, thậm chí gắn qua hệ thống ống nối đặc biệt ống macro với kính hiển vi để chụp vi trùng.
Ống kính Macro Nikon 200mm f/4
Một ống kính góc rộng khác là ống fish-eye có góc thu hình rất rộng và tạo hiệu ứng cong méo. Tất cả đường thẳng không đi qua tâm đều bị uốn cong, càng xa tâm càng cong.
Ống kính Fisheye Nikon 16mm f/2.8
Tổng hợp
